Theo những suy nghĩ truyền thống, việc làm đẹp có rất nhiều hình thức khác nhau, từ những nghi thức chỉnh sửa cơ thể ở các bộ tộc cho đến những cách thắt eo nghẹt thở hay xăm hình. Tuy nhiên, một trong những phương pháp độc đáo nhất và gây đau đớn nhất chính là tục bó chân gót sen ở phụ nữ Trung Quốc thời cổ đại. Qua bài viết dưới đây, chúng ta sẽ được tìm hiểu về phương pháp này.
Chân gót sen là gì?
Tựu trung với tư tưởng cổ xưa, có nhiều hình thức làm đẹp khác nhau đã xuất hiện trong lịch sử. Từ việc chỉnh sửa cơ thể ở các bộ lạc, cho đến việc sử dụng áo nịt ngực và xăm mình,… Tuy nhiên, trong số đó, tục bó chân gót sen của phụ nữ Trung Quốc cổ đại là một phương pháp đặc biệt, đòi hỏi thời gian và sự chịu đựng đau đớn của người thực hiện. Tựu trung với quan niệm đẹp của triều đại phong kiến Trung Quốc cách đây 1000 năm, tục bó chân gót sen ban đầu chỉ được ưa chuộng trong giới quý tộc, đặc biệt là các cung tần và mỹ nữ trong cung vua phủ chúa.
Tuy nhiên, nó sau đó đã nhanh chóng lan rộng ra khắp các tầng lớp xã hội và trở thành thước đo, chuẩn mực cái đẹp của người con gái, đồng thời cũng là biểu tượng cho sự quyền quý, cao sang thời đó. Tuy nguồn gốc của tục bó chân không được khẳng định chắc chắn, nhưng theo một số tài liệu, nó có từ thời nhà Thương (1700 – 1027 trước Công nguyên).
Truyền thuyết kể rằng Hoàng hậu nhà Thương có bàn chân khòeo, vì vậy bà đã ra yêu cầu bắt buộc phải bó chân trong triều đình với các phụ nữ. Tuy nhiên, các ghi chép lịch sử từ triều đại nhà Tống (960 – 1279 sau Công Nguyên), cho biết tục bó chân bắt đầu từ thời trị vì của Lý Vũ, người cai trị một vùng của Trung Quốc từ năm 961 đến năm 975 sau Công nguyên. Người ta nói rằng ông đã bị mê hoặc bởi một phi tần có tên Yao Niang, một vũ công tài năng và Lý Vũ đã yêu cầu bó chân Yao Niang để gợi ý về hình dạng của mặt trăng non sau đó biểu diễn “vũ điệu hoa sen”. Sau khi bị bó chân và nhảy múa trên hoa sen, Yao Niang trở nên vô cùng hấp dẫn và sang trọng.
Các phi tần khác đã cố gắng bắt chước bà để được hoàng đế sủng ái. Từ đó, tục bó chân gót sen đã trở thành thước đo cái đẹp và cao sang của phụ nữ Trung Quốc trong nhiều triều đại phong kiến. Tuy nhiên, nhiều người đã chịu đựng nhiều đau đớn và gặp phải nhiều vấn đề sức khỏe vì việc bó chân, và cuối cùng tập tục này cũng đã bị cấm vào năm 1911. Tuy nhiên, nó vẫn còn tồn tại ở một số vùng quê nghèo và ít phát triển của Trung Quốc đến tận thế kỷ 20. Hiện nay, tục bó chân gót sen đã hoàn toàn biến mất và trở thành một phần trong lịch sử của Trung Quốc.
Bó chân gót sen trung quốc như thế nào?
Đối với những phụ nữ đến từ gia đình giàu có, việc bó chân là chuyện đơn giản vì họ không phải làm bất cứ việc gì. Tuy nhiên, để có được đôi chân gót sen hoàn hảo, các gia đình sẽ bắt đầu bó chân cho con gái từ 4-9 tuổi. Quá trình này bắt đầu bằng cách cắt móng chân ngắn, sau đó ngâm chân vào nước thảo mộc pha máu động vật ấm để tránh nhiễm trùng, và bó chặt bằng vải với 4 ngón chân bẻ quặt vào lòng bàn chân.
Thường thì quá trình bó chân gót sen bắt đầu vào mùa đông, khi bàn chân bị tê cóng vì lạnh và làm bớt cảm giác đau đớn. Băng vải được quấn chặt hơn và hơn sau mỗi lần bó lại, khiến cho quá trình này ngày càng đau đớn hơn. Các ngón chân bị nén chặt đến nỗi gãy xương, thậm chí có thể dẫn đến hoại tử nếu xảy ra nhiễm trùng. Tuy nhiên, dù đau đớn và khắc nghiệt như thế nào thì một khi đã bắt đầu quá trình bó chân, thì nó sẽ rất khó để dừng lại.
Bó chân gót sen gây ra những bệnh lý gì cho xương bàn chân và gót chân?
Sự biến dạng cơ học của bàn chân, giống như việc bó chân gót sen ở Trung Quốc, thường dẫn đến đau khớp bàn ngón chân. Các triệu chứng và dấu hiệu thường bao gồm đau khi đi bộ và ấn vào khớp. Chẩn đoán dựa vào các tình trạng lâm sàng; tuy nhiên, nhiễm trùng hoặc các bệnh thấp khớp hệ thống (như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vảy nến) có thể cần phải được loại trừ bằng các phương pháp xét nghiệm. Để điều trị, có thể sử dụng chỉnh hình, tiêm tại chỗ, và phẫu thuật.
Đau khớp bàn ngón chân là một nguyên nhân phổ biến gây đau xương bàn chân. Đau khớp bàn ngón chân thường do lệch trục khớp kèm theo các biến đổi cơ học ở bàn chân, dẫn đến trật khớp, rách bao gân, cọ sát bao khớp và phá hủy sụn khớp (thoái hóa khớp). Lệch trục khớp có thể gây ảnh hưởng đến màng hoạt dịch, với nóng và sưng ở mức độ tối thiểu nếu có (thoái hóa khớp có phản ứng viêm).
Đau khớp bàn ngón chân thường ảnh hưởng nặng nề nhất đến khớp thứ hai. Thông thường, khớp này không hoàn toàn tương đồng về chức năng với xương hàng đầu tiên (giữa xương chêm thứ nhất và xương bàn chân thứ nhất), dẫn đến bàn chân nghiêng vào trong và gót chân xoay ra ngoài, gây ra viêm màng hoạt dịch và biến dạng ngón chân hình búa. Vận động quá mức của cơ cẳng chân trước ở những bệnh nhân bị biến dạng bàn chân vòm cao và cổ chân rũ (gân Achilles rút ngắn làm hạn chế gấp về phía mu của chân) có xu hướng gây ra các trật khớp về phía mu với sự co lại của các ngón chân, làm tăng áp lực và gây đau lên mặt dưới đầu xương bàn chân.
Đau khớp bàn ngón dẫn đến hạn chế chức năng vận động ngón chân cái và làm cho bệnh nhân khó di chuyển. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, điều trị có thể bao gồm đeo giày đặc biệt để hỗ trợ và giảm đau, sử dụng đệm bàn chân hoặc đệm đặc biệt để giảm áp lực, hoặc phẫu thuật để chỉnh hình và tái tạo các cấu trúc khớp.
Ngoài ra, bên cạnh bó chân gót sen ở Trung Quốc, còn có nhiều nghi thức chỉnh sửa hình dạng bàn chân khác trên thế giới. Chẳng hạn như ở châu Phi, các bộ tộc Maasai tập trung vào việc kéo dài bàn chân bằng cách đặt các tấm gỗ dài vào giữa ngón chân và mặt đất. Các phụ nữ Padaung tại Myanmar lại đeo vòng cổ và kéo dài cổ để tạo ra vẻ đẹp theo tiêu chuẩn của họ.
Tuy nhiên, các phương pháp này đều có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của bàn chân và cơ thể. Do đó, cần phải có những nỗ lực để giáo dục nhân dân về tầm quan trọng của việc giữ gìn sức khỏe và sự cân bằng của cơ thể, đồng thời hạn chế sự phổ biến của các nghi thức chỉnh sửa hình dạng bàn chân này.
Tóm lại, việc bó chân gót sen đã để lại rất nhiều di chứng cho phụ nữ Trung Quốc. Xương bàn chân của họ sẽ vẫn bị gãy trong nhiều năm và dễ bị gãy lại nhiều lần. Móng chân thường cắt sâu dẫn đến nhiễm trùng. Phụ nữ bị bó chân nhiều khả năng bị ngã và gãy hông cũng như các xương khác. Nhiều phụ nữ bị bó chân đã bị tàn tật lâu dài, chịu nỗi đau đớn suốt cuộc đời.
