Viêm gân cơ là một bệnh phổ biến, thường xảy ra khi các dải mô nối liên kết xương với các bó cơ trở nên kích ứng hoặc viêm nhiễm, thường do chấn thương, hoạt động lặp đi lặp lại, hoặc quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể. Bệnh thường thấy ở những người lao động có công việc đòi hỏi sức lao động nặng, các vận động viên thể thao, những người sử dụng máy tính trong thời gian dài và cả những người cao tuổi.

Viêm gân cơ là gì?

Viêm gân cơ là tình trạng mà các gân – những dải mô kết nối xương với các bó cơ – trở nên viêm hoặc bị kích ứng. Khi gân bị viêm, nó thường gây ra cảm giác đau, khó khăn trong việc di chuyển, và sưng quanh vùng gân bị ảnh hưởng.

Vị trí phổ biến nhất của viêm gân cơ là vai, khuỷu tay, cổ tay, đầu gối và gót chân. Hầu hết các trường hợp viêm gân cơ có thể được điều trị thông qua việc nghỉ ngơi, sử dụng thuốc, tiêm thuốc, và quá trình vật lý trị liệu.

Tuy nhiên, trong trường hợp gân bị tổn thương nặng (rạn gân), việc phẫu thuật có thể cần thiết để tái tạo lại gân. Đặc biệt, nếu tình trạng viêm kéo dài trong vài tuần hoặc thậm chí vài tháng, có thể dẫn đến viêm gân cơ mãn tính – một dạng bệnh mà thiếu máu nuôi gân, gây ra đau nhức dai dẳng cho người bệnh.

Các dạng viêm gân thường gặp nhất

1. Viêm gân cơ chày sau

Gân Achilles là một trong những cấu trúc quan trọng trong bàn chân, có nhiệm vụ chính là hỗ trợ và duy trì cung gan chân để di chuyển. Hiện nay, viêm gân Achilles là một bệnh lý phổ biến ngày càng gia tăng, có nhiều nguyên nhân khác nhau như tập luyện thể dục quá mức hoặc thực hiện các bài tập không phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân. Các chấn thương do hoạt động lặp đi lặp lại cũng có thể gây ra viêm gân Achilles, đặc biệt khi có sự tác động tiêu cực đến mạch máu của gân.

Viêm gân Achilles thường đi kèm với việc viêm bao hoạt dịch của khớp cổ chân sau, dẫn đến sự mất dần khả năng di chuyển của bệnh nhân. Trong trường hợp viêm kéo dài, có thể gây sự tích tụ của canxi trong gân cơ, làm cho quá trình điều trị trở nên phức tạp hơn.

Chấn thương thường xuyên cũng là một nguyên nhân khác gây viêm gân Achilles và có thể dẫn đến đứt gân. Đáng chú ý, nguy cơ này cao hơn ở nam giới, thường gấp 3 lần so với phụ nữ, và thường xảy ra ở bên chân trái (chiếm hơn 90% tỷ lệ các trường hợp).

2. Viêm gân cơ chân ngỗng

Nhóm cơ ở bên trong đùi xuống, bao gồm các cơ thon, cơ bán gân và cơ may, tạo nên gánh nặng của chân ngỗng. Những cơ này xuất phát từ ba điểm khác nhau trên xương đùi và sau đó hội tụ và gắn vào phía trước và phía trong của đầu trên của xương chày, còn được biết đến là xương ống quyển.

Với hình dáng giống chân của con ngỗng, nhóm cơ này thường được gọi là “gân chân ngỗng” hoặc “nhóm cơ chạu chày.” Đặc điểm đặc biệt của chúng là sự dài và liên tục, phần trên của các cơ này gắn vào phía trên và bên trong của đùi, trong khi phần dưới của chúng bám vào mặt trước và bên trong của đầu trên của xương chày.

Triệu chứng của viêm gân cơ chân ngỗng bao gồm sưng dọc theo phần trên của cẳng chân bên trong, đau khi nhấn vào khu vực gân chân ngỗng, và đau khi thực hiện các hoạt động như tập thể dục, uốn cong hoặc duỗi thẳng đầu gối, đứng lên từ ghế, leo cầu thang hoặc nghiêng người.

Các nguy cơ gây ra viêm gân cơ chân ngỗng có thể bao gồm việc vận động quá mức, chấn thương do va đập trực tiếp, hoạt động thể thao đòi hỏi nhiều sự xoay và chuyển động, căng cơ gân hamstring, viêm khớp gối và tình trạng béo phì.

3. Viêm gân cơ khoeo

Viêm cơ gân kheo là một tình trạng viêm xảy ra ở phần cơ nằm phía sau đầu gối. Nhóm cơ này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và thực hiện các hoạt động của đầu gối như đi bộ, chạy, và leo cầu thang.

Triệu chứng của viêm cơ gân kheo bao gồm đau nhức ở phía sau và bên ngoài đầu gối. Tuy nhiên, tình trạng này không phổ biến và thường bị hiểu lầm hoặc chẩn đoán nhầm với các vấn đề khác về cơ xương khớp như chấn thương dây chằng hoặc sụn.

Bệnh viêm cơ gân kheo thường xuất hiện khi có áp lực quá lớn hoặc do hoạt động thể thao không đúng kỹ thuật, hoặc do thói quen hàng ngày không phù hợp. Các yếu tố khác như căng cơ quá mức, hoạt động cơ bắp liên tục và mệt mỏi kéo dài cũng có thể góp phần gây ra tình trạng viêm cơ gân kheo.

Chấn thương viêm cơ gân kheo có thể xảy ra khi mắt cá chân bị cuộn vào một cách bất thường dẫn đến rách gân. Bệnh viêm cơ gân kheo có thể gây đau nhức ở phía sau đầu gối và khiến tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Ban đầu, đau chỉ xuất hiện khi người bệnh tập thể dục và có biểu hiện căng cứng ở phía sau đầu gối. Trong giai đoạn đầu, các triệu chứng này thường giảm đi khi người bệnh nghỉ ngơi hoặc sử dụng liệu pháp như tắm nước nóng hoặc vận động. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân không chú ý đến các triệu chứng ban đầu và tiếp tục hoạt động mà không được điều trị thích hợp, thì bệnh có thể trở nên nghiêm trọng hơn, gây ra cơn đau mãn tính.

Các triệu chứng khác có thể bao gồm đau nhức khi cử động đầu gối, sưng đau và đỏ ở phía sau đầu gối, khó khăn trong việc vận động đầu gối, sưng và đau nhức ở gân kheo, và tình trạng đau nhức trở nên nghiêm trọng hơn khi thực hiện các hoạt động mạnh và giảm đi khi nghỉ ngơi.

4. Viêm gân cơ dạng dài ngón cái

Viêm bao gân dạng duỗi ngón cái, còn được gọi là viêm bao gân de Quervain, là một bệnh lý phổ biến, thường xuất hiện ở khoảng 0,5% nam giới và 1,3% phụ nữ trong độ tuổi từ 40-50. Thường thấy bệnh này phát triển ở những người đã từng có tiền sử viêm mỏm trên lồi cầu trong hoặc ngoài trước đây. Ngoài ra, viêm bao gân dạng duỗi ngón cái cũng có thể xuất hiện ở phụ nữ sau khi lần đầu nuôi con hoặc ở những người thường xuyên phải đảm nhận việc bế trẻ nhỏ.

Bệnh này còn được gọi là viêm bao gân de Quervain, tên được đặt theo tên của nhà phẫu thuật người Thuỵ Sĩ Fritz de Quervain, người đã mô tả bệnh lý này lần đầu vào năm 1895. Đây là một tình trạng liên quan đến việc gân dạng duỗi ngón cái bị kẹt trong khoang duỗi thứ nhất ở vùng cổ tay. Bệnh này dẫn đến việc gân dày lên xung quanh gân dạng ngón cái dài và gân duỗi ngón cái ngắn tại vị trí gân chạy qua một khe hẹp ở vùng mỏm trâm quay của cổ tay.

Hầu hết các bệnh nhân trình bày về sự đau đớn ở phía bên ngoài vùng cổ tay, thường đi kèm với sự gia tăng đau khi sử dụng ngón cái và cổ tay. Một số hoạt động có thể làm tăng cơn đau hoặc gây khó khăn khi thực hiện như mở nắp hộp, xoay nắm cửa, hoặc vắt khăn ướt. Điểm đau đớn thường tập trung tại vùng mỏm trâm quay và có thể đi kèm với sưng to tại vị trí này.

5. Viêm gân cơ gót chân

Gân Achilles, được coi là gân cơ quan trọng nhất cho sự di chuyển và hoạt động đi lại, đóng vai trò quan trọng khi chúng ta thực hiện các động tác nhảy gót chân, chạy, và đi bộ. Sự hoạt động của gân Achilles thường trở nên rõ ràng khi thực hiện các động tác nhảy gót chân.

Các hoạt động có tính liên tục và đòi hỏi sự vận động cao như chạy hoặc nhảy thường có thể gây ra tình trạng viêm và đau đớn trong khu vực của gân Achilles, còn được gọi là Viêm gân cơ gót chân.

Viêm gân cơ gót chân có thể được phân loại thành hai loại dựa trên vị trí tổn thương:

• Viêm điểm bám gân gót chân: Ảnh hưởng đến phần thấp nhất của gân, nơi gân gắn vào mặt sau của xương gót.
• Viêm sợi gân: Viêm có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên gân, ngoài vùng nơi gân gắn vào xương gót. Thường xảy ra ở người trẻ, đặc biệt là những người thường xuyên tham gia vào hoạt động thể lực và thể thao.

Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra Viêm gân cơ gót chân, bao gồm vận động quá mức hoặc hoạt động đi bộ trong khoảng thời gian dài. Tuy nhiên, cũng tồn tại những yếu tố khác có thể góp phần vào việc phát triển viêm gân mà không liên quan đến hoạt động thể thao, như viêm khớp dạng thấp hoặc nhiễm trùng.

Các triệu chứng thường gặp của Viêm gân cơ gót chân bao gồm:

• Sự đau và cứng dọc theo gân vào buổi sáng.
• Đau dọc theo gân hoặc phần sau của gót chân và gia tăng khi vận động.
• Đau tăng lên nhiều vào ngày hôm sau sau khi vận động.
• Gân trở nên dày hơn.
• Sưng và tăng đau khi vận động.
• Trong trường hợp viêm tại điểm bám gân, có thể xuất hiện chồi xương.
• Tiếng “phụt” ở mặt sau của cẳng chân hoặc gót chân có thể cho thấy gân Achilles bị xé rách.

6. Viêm gân cơ dài cổ

Viêm gân cơ dài cổ thường là một tình trạng dễ bị viêm, và nguyên nhân thường xuất phát từ chấn thương lặp đi lặp lại vào hệ thống gân cơ hoặc sự lắng đọng của các tinh thể hydroxyapatite trong cơ thể. Các tinh thể này thường lắng đọng lên các sợi gân cơ phía trên và có thể dễ dàng nhận thấy trên hình ảnh X-quang cổ nghiêng.

Viêm gân cơ dài cổ thường bắt đầu ở giai đoạn cấp tính và thỉnh thoảng bị chẩn đoán sai là viêm họng cấp hoặc viêm mủ sau họng, vì các triệu chứng đau ở vùng sau họng thường xuất hiện cùng với sốt nhẹ và tăng bạch cầu. Tình trạng viêm gân cơ dài cổ thường phát triển ở độ tuổi từ 20 đến 60.

Các triệu chứng đau trong viêm gân cơ dài cổ thường mang tính chất đau liên tục và nặng, tập trung ở phía sau cổ. Đau thường tăng lên khi nuốt thức ăn hoặc nước. Nếu có sự đau khi nuốt, bệnh nhân có thể trải qua đau cấp tính ở phần trước cổ. Thêm vào đó, bệnh nhân thường có sốt nhẹ và mức bạch cầu tăng lên. Áp lực lên vùng phía trên của các cơ trong miệng thường gây ra sự tái phát của các triệu chứng này.

Các phương pháp điều trị viêm gân cơ

Để khắc phục viêm gân cơ, cần thực hiện một sự kết hợp của nhiều biện pháp khác nhau. Điều này bao gồm:

Nghỉ ngơi và thư giãn

Phương pháp không cần dùng thuốc, bao gồm nghỉ ngơi và xoa bóp nhẹ vùng bị viêm gân cơ, cũng như chườm lạnh để giảm đau và kiểm soát tiến trình viêm. Trong trường hợp viêm gân cơ mạn tính, chườm nóng thay vì lạnh có thể giúp tăng dòng máu đến vùng tổn thương, từ đó giúp gân phục hồi nhanh hơn.

Băng nẹp

Trong trường hợp đau nhiều, việc sử dụng nẹp chỉnh hình hoặc băng chun để cố định vùng tổn thương có thể giúp giảm tác động lên cơ, xương, khớp và mô mềm xung quanh khớp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc ổn định của gân cơ.

Dùng thuốc điều trị viêm gân cơ

Trong trường hợp các biện pháp điều trị tại chỗ không mang lại kết quả đáng kể, có thể sử dụng thuốc chống viêm không steroid đường uống, giúp giảm viêm và đau. Tuy nhiên, cần tuân thủ liều lượng và không nên sử dụng lâu dài do có thể gây ra tác dụng phụ trên đường tiêu hóa và tim mạch.

Tiêm corticoid tại chỗ

Tiêm corticoid tại vị trí tổn thương có thể là một biện pháp khác được áp dụng, nhưng cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa xương khớp để tránh nguy cơ nhiễm trùng hoặc tổn thương gân.

Sử dụng glycosaminoglycan polysulfate

Khi các triệu chứng viêm đã ổn định, có thể sử dụng glycosaminoglycan polysulfate để ức chế viêm, phục hồi tổn thương và ngăn ngừa tái phát bệnh về lâu dài.

Vật lý trị liệu

Bác sĩ chuyên khoa xương khớp có thể hướng dẫn các động tác tập luyện phù hợp để căng cơ và giãn gân, tăng khả năng phục hồi cho gân.

Phẫu thuật

Khi gân bị đứt do viêm kéo dài, phẫu thuật trở thành một lựa chọn cần xem xét. Quá trình phẫu thuật này nhằm mục đích sửa chữa gân, đảm bảo khả năng vận động cho xương khớp.

Với mức độ nghiêm trọng của viêm gân cơ càng cao, quá trình điều trị càng trở nên phức tạp. Điều quan trọng là chúng ta cần có sự quan tâm đến việc chăm sóc xương khớp, bảo vệ cơ thể và thực hiện các hoạt động hàng ngày một cách khoa học, nhằm giảm thiểu nguy cơ tổn thương gân cơ. Điều này có ý nghĩa quan trọng đối với mọi người.

Bài viết trên đề cập đến một số vị trí viêm gân cơ thường gặp, tuy nhiên bệnh viêm gân cơ còn xảy ra ở nhiều vị trí khác các bạn cần phải lưu ý như: viêm gân cơ tứ đầu, viêm gân cơ duỗi khớp gối, viêm gân cơ cánh tay, viêm gân cơ khuỷu tay, viêm gân cơ cổ tay, viêm gân cơ thắt lưng,…Hy vọng những thông tin trên của Dr.Allen hữu ích với bạn.